Δυσφαγία είναι ένα σύνολο διαταραχών της φυσιολογίας της κατάποσης.Είναι μια διαταραχή της σίτισης και της κατάποσης και αφορά τη λήψη,την επεξεργασία και την προώθηση της τροφής υγρής ή στερεής απο το στόμα στο φαρυγγα και απο εκεί στον οισοφάγο.
Ποια είναι τα συμπτώματα ενός δυσφαγικού ασθενή;
- Βήχας ισχυρός ή αδύναμος κατα τη διάρκεια του γεύματος ή της ενυδάτωσης
- Υγρή φωνή
- Αδυναμία προώθησης του βλωμού
- Αίσθημα κόμπου στο λαιμό
- Πολλαπλές επανακαταπόσεις
- Αλλαγή του προτύπου αναπνοής
Κίνδυνοι τις δυσφαγίας
- Πνευμονία απο εισρόφηση (αποτέλεσμα εισόδου ξένων σωμάτων, συνήθως στερεών, υγρών ή σιέλου στους βρόγχους των πνευμόνων, που προκαλεί μόλυνση.)
- Αφυδάτωση
- Πλημμελή θρέψη
- Πνιγμός
- Εμπόδιο της αναπνευστικής οδου
Πώς γίνεται η διάγνωση της δυσφαγίας;
Σε πρώτο χρόνο ο λογοθεραπευτής αξιολογεί τα προβλήματα κατάποσης,εκτιμά την αναπνευστική,τη λειτουργική και δομική επάρκεια όλων των οργάνων που συμμετέχουν στην κατάποση(γλώσσα,χείλη,δόντια,λάρυγγας)και προτείνει μια ασφαλή σύσταση για να σιτίζεται και να ενυδατωνεται ο ασθενής με ασφάλεια.Σε δεύτερο χρόνο για να αποφευχθεί ο κίνδυνος εισρόφησης και να καθοριστεί η καταλληλότερη θεραπευτική προσέγγιση πραγματοποιειται ενδοσκοπικός έλεγχος κατάποσης(fees/flexible endoscopic evaluation of swallowing).Η εξέταση αυτή γίνεται απο ωρλ γιατρό με εύκαμπτο λαρυγγοσκόπιο σε συνεργασία με το λογοθεραπευτή.Χορηγούνται διάφορες συστάσεις τροφών και υγρών και εκτιμάται με ακρίβεια αν μπορεί να σιτιστεί και να ενυδατωθεί ο ασθενής δια στόματος δίχως κίνδυνο εισρόφησης.Ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο εισρόφησης σιτίζονται εναλλακτικά με ρινογαστρικό καθετήρα(levin)ενώ όταν η πρόγνωση για βελτίωση της κατάστασης θα παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα τότε συστήνεται η γαστροστομία(peg).
Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης;
- Η αποκατάσταση της δυσφαγίας και ο χρόνος που απαιτείται ποικίλει ανάλογα με τα αίτια ,τη βαρύτητα και την έκταση των διαταραχών της κατάποσης.Ο λογοθεραπευτής θα παρέμβει ανάλογα με τη διάγνωση και συμπτωματολογία αντιμετωπίζωντας τη δυσφαγία με
- Ασκησιολόγιο συντονίζοντας και ενισχύοντας τους μυς της κατάποσης
- Τροποποιώντας την τροφή και την πυκνότητα των υγρών
- Δίνοντας οδηγίες για σωστή σταση σώματος και θέση κεφαλής κατα τη σίτιση-ενυδάτωση
5 +1 facts για την δυσφαγία
- 1 στους 17 ανθρώπους θα παρουσιάσει κάποια στιγμή της ζωής του κάποια μορφής δυσφαγία.
- Ο μέσος άνθρωπος καταπίνει 1 φορά το λεπτό κατά τη διάρκεια της ημέρας και 3 φορές την ώρα όταν κοιμάται.
- Η δυσφαγία δεν αφορά μόνο υπερήλικες. Μπορέι να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ακόμη και σε βρέφη.
- Οι ασθενέις δεν είναι πάντα σε θέση να αναγνωρίσουν ότι αντιμετωπίζουν διαταραχές κατάποσεις καθώς τα συμπτώματα δεν είναι πάντα εμφανή αλλά και λόγω άγνοιας αναγνώρισης των παθολογικών ευρημάτων.
- Πέρα από δυσκολία στην κατάποση μπορεί να οδηγήσει τόσο σε υποσιτισμο/αφυδάτωση όσο και σε κοινωνική αποξένωση του ατόμου.
- Η στοματική υγιεινή παίζει σημαντικό ρόλο καθώς ελαχιστοποιεί την πιθανότητα μεταφοράς μικροβίων στον πνέυμονα μέσω του σάλιου.
Συμβουλές για περιθάλποντες ατόμων με δυσφαγία
- Προσαρμόστε το περιβάλλον
Κατά τη διάρκεια του γεύματος καλό είναι το περιβάλλον να είναι πιο ήσυχο, να μην υπάρχουν πολλά άτομα στον ίδιο χώρο καθώς και ήχοι που μπορεί να αποσπάσουν τον ασθενή.
- Σιτίστε με αργό ρυθμό
Χορηγήστε την τροφή και περιμένετε μέχρι ο ασθενής να ολοκληρώσει την διαδικασία μάσησης και της κατάποσης. Ο έλεγχος της στοματικής κοιλότητας είναι απαραίτητος για την παρουσία τυχόν υπολειμμάτων.
- Ενυδατώστε με αργό ρυθμό χορήγησης
Συνίσταται ο αργός ρυθμός χορήγησης λεπτόρρευστων συστάσεων είτε με ελεγχόμενη πόση από ποτήρι, είτε με καλαμάκι, προσαρμόζοντας την χορήση ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενή. Προτίνεται να αποφεύγεται η χορήγηση υγρών με σύριγγα, η οποία αν και αποτελέι μία κοινή πρακτική είναι αρκετά επισφαλής και καλό είναι να αποφεύγεται.
- Σιτίστε και ενυδατώστε σε καθιστή θέση και διατηρήστε τη για 1 ώρα
Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να σιτίζεται και να ενυδατώνεται σε καθιστή θέση 95 μοιρών για μεγαλύτερη ασφάλεια καθώς και να παραμένει σε αυτή τη θέση για λίγη ώρα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος παλινδρόμησης.
- Διακόψτε τη σίτιση εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε δυσκολία
Αν κατά την διάρκεια του γεύματος παρατηρήσετε έντονη κόπωση, δυσφορία κατά την κατάποση του βλωμού, αλλοίωση στην ποιότητα της φώνησης, έντονο βήχα, αίσθημα πνιγμού ή δύσπνοια, διακόψτε το γεύμα και απευθυνθείτε σε έναν λογοθεραπευτή.