Εγκεφαλικό: Τι είναι, πού οφείλεται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι η δεύτερη αιτία θανάτου διεθνώς και η πρώτη αιτία αναπηρίας. Από τη στιγμή που θα εκδηλωθούν η εξέλιξή τους είναι ταχύτατη, γι’ αυτό και άμεση πρέπει να είναι η αναζήτηση ιατρικής φροντίδας για την αντιμετώπισή τους. Είναι ενδεικτικό πως κάθε λεπτό που περνά μετά από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο περίπου τα 2 εκατομμύρια κύτταρα πεθαίνουν, γι’ αυτό και δεν πρέπει να χαθεί χρόνος, ώστε η βλάβη να είναι η μικρότερη δυνατή. 

Αιτίες και συμπτώματα 

Τι είναι όμως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και τι το προκαλεί; Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι συνέπεια μιας ξαφνικής διακοπής της ροής του αίματος στον εγκέφαλο ή μιας αιμορραγίας εντός ή πέριξ του εγκεφάλου. Δεν έχει δε προτιμήσεις σε ηλικίες ή φύλο. Ανάλογα με την αιτία, διακρίνουμε δύο τύπους: το αγγειακό ισχαιμικό επεισόδιο και το αγγειακό αιμορραγικό επεισόδιο.

Οκτώ στα δέκα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι ισχαιμικά και είναι απόρροια στένωσης των αγγείων προς τον εγκέφαλο ή των αρτηριών εντός αυτού που εμποδίζει τη ροή του αίματος, όπως επίσης και θρόμβων που δημιουργούνται. Όταν αυτό συμβαίνει, η έναρξη του θανάτου των κυττάρων είναι υπόθεση λίγων λεπτών, οπότε το στοίχημα είναι να υπάρξει άμεση θεραπεία, για να ανασχεθεί η βλάβη και να μην επεκταθεί περαιτέρω στον εγκέφαλο.

Με τον θάνατο των κυττάρων του εγκεφάλου αρχίζουν να επηρεάζονται οι διάφορες λειτουργίες για τις οποίες αυτά είναι υπεύθυνα. Έτσι, ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που πλήττεται, προκύπτουν και οι δυσλειτουργίες σε ομιλία, αίσθηση, όραση, μυϊκή δύναμη, μνήμη. Τα αγγειακά αιμορραγικά επεισόδια συνδέονται με την ύπαρξη αιμορραγίας εντός ή πέριξ του εγκεφάλου. Συνηθέστερα αίτια για την αιμορραγία αυτή είναι η ρήξη ανευρυσμάτων που υπάρχουν στα αγγεία ή η ρήξη των ίδιων των αγγείων του εγκεφάλου.

Τα βασικότερα συμπτώματα που πρέπει να θορυβήσουν τον πάσχοντα και να τον οδηγήσουν άμεσα στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας είναι η αδυναμία και το μούδιασμα στο χέρι, το πόδι και το πρόσωπο, συνήθως στη μία πλευρά, ο ξαφνικός και έντονος πόνος στο κεφάλι, η διαταραχή ομιλίας, αντίληψης ή και αίσθησης, η διαταραχή στη βάδιση και ο ίλιγγος. 

Η θεραπεία

Το πρώτο μέλημα μετά από ένα αγγειακό ισχαιμικό επεισόδιο είναι να διαλυθεί ο θρόμβος που έχει προκαλέσει τη διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ειδική θρομβολυτική αγωγή, που, αν δοθεί εντός 4,5 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μπορεί να πετύχει την αποκατάσταση της ροής του αίματος, άρα και της λειτουργίας του εγκεφάλου.

Όσο νωρίτερα μάλιστα χορηγηθεί τόσο πιο περιορισμένη θα είναι η βλάβη, άρα και η αναπηρία που προκαλεί. Στις θεραπευτικές λύσεις περιλαμβάνεται επίσης η μηχανική θρομβεκτομή εντός 24ώρου από την εκδήλωση του εγκεφαλικού.

Στα αγγειακά αιμορραγικά επεισόδια η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και του οιδήματος στον εγκέφαλο, ενώ μπορεί να απαιτήσει χειρουργείο, ώστε να παροχετευθεί το αίμα ή να εκτονωθεί η ενδοεγκεφαλική πίεση.

Αφού αντιμετωπιστεί ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ο νευρολόγος θα αναζητήσει τις αιτίες του μέσα από μια σειρά εξετάσεων, που περιλαμβάνουν αιματολογικές εξετάσεις, νευρολογικές, απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου, ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα. 

Αποκατάσταση και πρόληψη

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο δεν επηρεάζει μόνο τον πάσχοντα, αλλά και τους οικείους του, καθώς οι βλάβες που μπορεί να αφήσει πίσω αποτελούν συχνά πρόκληση για το οικογενειακό περιβάλλον. Η αποκατάσταση είναι μια απαιτητική διαδικασία που απαιτεί στήριξη από την οικογένεια, αλλά και τη συνδρομή μιας σειράς ειδικοτήτων, από νευρολόγο, παθολόγο και φυσίατρο μέχρι φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή και λογοθεραπευτή. Σημαντική είναι και η ψυχολογία του ασθενούς που βλέπει από τη μια στιγμή στην άλλη βασικές του λειτουργίες να χάνονται.

Πολλοί ασθενείς πετυχαίνουν πλήρη αποκατάσταση μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που καλούνται να ζήσουν με προβλήματα όπως δυσκολία στην ομιλία, διαταραχές προσοχής, ελλείμματα μνήμης, δυσκολία στην κατάποση, απώλεια ισορροπίας, απώλεια μυϊκής ισχύος.

Άνθρωποι που έχουν περάσει ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο πιθανότατα θα βρεθούν αντιμέτωποι με ένα δεύτερο στο μέλλον. Γι΄αυτό και η πρόληψη είναι πολύ σημαντική, ώστε αυτό το ενδεχόμενο να περιορισθεί. Η πρόληψη περιλαμβάνει τόσο φαρμακευτική αγωγή, όπως φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερίνης, όσο και υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Με δεδομένο ότι ένα ισχαιμικό επεισόδιο προκαλείται εξαιτίας βλαβών στις αρτηρίες του εγκεφάλου συνήθως από αθηροσκλήρυνση ή σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και εξαιτίας προβλημάτων της καρδιακής λειτουργίας, είναι προφανές πως συχνοί προληπτικοί έλεγχοι για μια σειρά δεικτών είναι επιτακτικοί, ώστε να αντιμετωπιστούν εγκαίρως τυχόν προβλήματα ή να ρυθμισθούν για παράδειγμα το σάκχαρο, η αρτηριακή πίεση ή η χοληστερίνη.

Αυτό που πρέπει να έχουμε στο νου μας σχετικά με το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ότι μπορεί να προληφθεί και ότι από τη στιγμή που θα συμβεί θα πρέπει να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν αμεσότερα, ώστε να περιοριστεί η έκταση της βλάβης και να διευκολυνθεί η αποκατάσταση.

Γράφει ο Δρ. Γεώργιος Στρίκης, Νευρολόγος στο Κέντρο Αποκατάστασης Euromedica-Αρωγή Θεσσαλονίκης