Ιατρική Αποκατάσταση, ο δρόμος για την επανεκπαίδευση

1. Ποια είναι η θέση της Ιατρικής Αποκατάστασης και τα πεδία δράσης του Φυσιάτρου;

Η Φυσική και Ιατρική Αποκατάσταση (Φ.Ι.Απ), αναγνωρίσθηκε στην Ελλάδα το 1972 και σταδιακά εντάχθηκε ως μια απαραίτητη διαδικασία για τη βελτίωση της λειτουργικής επάρκειας του ατόμου. Αναφέρεται σε άτομα μετά από μια βλάβη του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού ή μετά από νευρολογικές ή ορθοπεδικές παθήσεις, όταν προκύψει ένα κινητικό πρόβλημα που αποφέρει λειτουργικό έλλειμμα, επηρεάζοντας την απόδοση του ατόμου. Η Ιατρική Αποκατάσταση υλοποιείται μέσα από μια καλά συντονισμένη ομάδα επαγγελματιών υγείας, που συντονίζεται από το Φυσίατρο σε συνεργασία με συμβούλους Ιατρούς λοιπών ειδικοτήτων και περιλαμβάνει εξειδικευμένο νοσηλευτή, φυσικοθεραπευτή, υδροθεραπευτή, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, ψυχολόγο, και κοινωνικό λειτουργό. Αναλαμβάνει με στοχοκατευθυνόμενες παρεμβάσεις  και αποδεδειγμένες μεθόδους να “αποκαταστήσει” το λειτουργικό αυτό έλλειμμα.

2. Υπάρχουν ποιοτικά χαρακτηριστικά στην Ιατρική Αποκατάσταση ;

Η Ιατρική αυτή διαδικασία διέπεται από σαφείς κανόνες και κατευθυντήριες οδηγίες, που προσδιορίζουν -σε μεγάλο βαθμό- την αξιοπιστία των μεθόδων και τεχνικών που χρησιμοποιούνται. Έτσι, οι υπηρεσίες που αφορούν την Ιατρική Αποκατάσταση ελέγχονται από διεθνείς διαπιστεύσεις, όπου για την κλειστή νοσηλεία, η πλέον αξιόπιστη διεθνής διαπίστευση είναι η CARF, που -εδώ και τρία χρόνια- έχει λάβει το Κέντρο μας μαζί με 13 άλλα κέντρα της Ευρώπης. Παράλληλα, για την εκτίμηση της λειτουργικής κατάστασης των ασθενών μας, χρησιμοποιούμε την γενικώς αποδεκτή κλίμακα FIM (Functional Independence Measure), που απεικονίζει με μεγάλη ακρίβεια την πορεία του προγράμματος του ασθενή και υποστηρίζει την εξαρχής τοποθέτηση των στόχων της Αποκατάστασης.

3. Πόσο βοηθά η σύγχρονη τεχνολογία τη διαδικασία της Ιατρικής Αποκατάστασης

Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο. Η σωστή χρήση της τεχνολογίας είναι ο απόλυτος σύμμαχος στη διαδικασία της επανεκπαίδευσης. Τα πεδία που μας ενδιαφέρουν είναι αυτά της ρομποτικής και της εικονικής πραγματικότητας (virtual reality).

Η ρομποτική προσφέρει μια προκαθορισμένη και συντονισμένη δράση, που διαβαθμίζεται ανάλογα με την προσπάθεια του χρήστη και μπορεί να ενισχύσει δραστηριότητες, όπως η βάδιση και η λεπτή χρήση του χεριού. Η εικονική πραγματικότητα, ένας άλλος τομέας της τεχνολογίας, είναι ένα τεχνητό εμπλουτισμένο περιβάλλον, ένα πρόγραμμα υπολογιστή, που έχει ως σκοπό να πείσει το άτομο να το αποδεχθεί ως πραγματικό.

Οργανώνεται δηλαδή ένα περιβάλλον, πάνω σε συγκεκριμένο σενάριο (όπως το περιβάλλον ενός χώρου άθλησης, αγοράς, ψυχαγωγίας ή φύσης) που προβάλλεται σε οθόνες και λειτουργεί σαν ένα σκόπιμα επιλεγμένο ερέθισμα πληροφόρησης, ώστε να διεγείρει τις νοητικές και κινητικές λειτουργίες. Η συγκεκριμένη φιλοσοφία μπορεί να γίνει ακόμη πιο αποδοτική, όταν συνδυαστεί με τη ρομποτική. Έτσι, η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει ένα παράθυρο προς το μέλλον αφού πρώτα καθιερωθεί σωστά στο παρόν.

4. Είναι εφικτή η επανένταξη των ατόμων με κινητικό περιορισμό;

Είναι λογικό ότι ένα κινητικό πρόβλημα μπορεί να δημιουργήσει νέες συνθήκες, στις οποίες θα πρέπει να επανεκπαιδευτεί το άτομο.  Σε έναν παραπληγικό, για παράδειγμα, το πρόγραμμα του οργανώνεται επικεντρωμένο στην ελεύθερη και ανεξάρτητη κοινωνική διαβίωση κι εργασία, κινούμενος σε αναπηρικό αμαξίδιο.

Η Ιατρική Αποκατάσταση βοηθά τον ασθενή να βοηθήσει τον εαυτό του, τονίζοντας όλα αυτά που μπορεί με άριστο τρόπο να κάνει, αυξάνοντας την ικανοποίηση και την ποιότητα της ζωής του και διατηρώντας το ρόλο του στην κοινωνία. Όταν ένα άτομο με κινητικό έλλειμμα, διατηρεί τον ατομικό, οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό του ρόλο, με συμμετοχή και άποψη, αυτό δεν είναι «αναπηρία» με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. «Αναπηρία» είναι η απόσυρση, ή απομόνωση, η αδυναμία προσαρμογής, η μοιρολατρία και φυσικά η μη συμμετοχή. Επομένως, η επανένταξη και η ποιότητα ζωής, ως στόχος της Αποκατάστασης που λειτουργεί μέσα στους συγκεκριμένους κανόνες, είναι απόλυτα εφικτή. 

Μίνι βιογραφικό:

Ευχαριστούμε τον Φυσίατρο- Ειδικό Ιατρό Αποκατάστασης και Επιστημονικό  Διευθυντή της Euromedica-Αρωγής Θεσσαλονίκης, Ελευθέριο Η. Μπάκα, για  τις πληροφορίες.

Απόφοιτος της Ιατρικής του Α.Π.Θ. με ειδικότητα στη Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση και κάτοχος διδακτορικού από την Ιατρική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Έκανε μετεκπαίδευση στις ΗΠΑ και στη Γαλλία. Εργάσθηκε 40 χρόνια στο ΚΑΤ όπου για 25 χρόνια διετέλεσε Συντονιστής Διευθυντής του Τμήματος Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης δίνοντας ειδικότητα στους περισσότερους Φυσιάτρους. Διατηρεί τον τίτλο του ισόβιου μέλους της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Φυσιάτρων.

Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Euromedica Αρωγή, Θεσσαλονίκη

Συνέντευξη στο glow Μάιος 2019 // Τεύχος 148