Πολλαπλή Σκλήρυνση (Σκλήρυνση κατά πλάκας): Τι πρέπει να γνωρίζουμε

*Γράφει: Δρ. Γεώργιος Στρίκης, Νευρολόγος στο Κέντρο Αποκατάστασης Euromedica-Αρωγή Θεσσαλονίκης

Είναι μια νόσος που στο άκουσμά της και μόνο προκαλεί φόβο. Κι αυτό γιατί σε πρώτη ανάγνωση παραπέμπει σε μια ζωή με πιθανή αναπηρία και απώλεια της αυτονομίας και ανεξαρτησίας του ατόμου. Η πολλαπλή σκλήρυνση όμως έχει πολλές και διαφορετικές πτυχές, μπορεί, όπως εμφανίζει εξάρσεις, να εμφανίσει και υφέσεις, ενώ με τις σύγχρονες ιατρικές τεχνολογίες μπορεί να εντοπιστεί εγκαίρως και να τύχει μιας αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Αν και οριστική θεραπεία δεν υπάρχει, υπάρχουν θεραπευτικές μέθοδοι που επιβραδύνουν την εξέλιξή της.

Τι είναι όμως η πολλαπλή σκλήρυνση; Πρόκειται για μια χρόνια απομυελινωτική νόσο,  αυτοάνοσης αιτιολογίας, που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Είναι μάλιστα η πιο συχνή νευρολογική πάθηση μεταξύ νεαρών ενηλίκων, με περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα διεθνώς να πάσχουν από αυτή. Προκαλεί την εμφάνιση βλαβών στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό, που, ανάλογα με την περιοχή όπου θα εντοπισθούν, μπορεί να προσβάλουν την κίνηση, την αφή ή άλλες αισθήσεις του ασθενούς.

Συγκεκριμένα, στη πολλαπλή σκλήρυνση η μυελίνη που περιβάλλει τους νευροάξονες του κεντρικού νευρικού συστήματος και επιτρέπει τη μετάδοση των ηλεκτρικών ερεθισμάτων μεταξύ των νευρώνων, καταστρέφεται  και εμποδίζει την αγωγή των νευρικών ερεθισμάτων, με το σύστημα επικοινωνίας των κυττάρων του εγκεφάλου να διαταράσσεται.

Αίτια και συμπτώματα

Τα βαθύτερα αίτια της δεν είναι γνωστά, αν και υπάρχει κάποιο γενετικό υπόβαθρο, ενώ συχνά έχουν θεωρηθεί υπεύθυνοι κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες ,πιθανώς ορισμένες ιώσεις, εμβόλια, στρες και η κληρονομικότητα, χωρίς όμως να είναι γνωστή η επίδρασή τους στην εκδήλωση της νόσου.

Η πολλαπλή σκλήρυνση εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας από 20 έως 40 ετών και παρόλο που η συμπτωματολογία της ποικίλει, έχει κάποια κοινά συμπτώματα, που περιλαμβάνουν από διαταραχές όρασης-διπλωπία, αιμωδίες (μουδιάσματα-μυρμηγκιάσματα) άνω και κάτω άκρων, μυϊκή αδυναμία, παράλυση άκρων και έντονη κόπωση μέχρι διαταραχές ισορροπίας, ζάλη, ίλιγγο, αστάθεια, επεισόδια κατάθλιψης, ανάγκη για επιτακτική ούρηση ή διαταραχές στην ούρηση, σπαστικότητα, αλλά και προβλήματα στη σεξουαλική λειτουργία.

Εννιά στους δέκα ασθενείς θα αντιμετωπίσουν μια μορφή πολλαπλής σκλήρυνσης με εξάρσεις και υφέσεις, κατά την οποία περίοδοι εξάρσεων θα ακολουθούνται από υφέσεις. Ο δε ένας στους δέκα ασθενείς θα εμφανίσει τη λεγόμενη προϊούσα μορφή πολλαπλής σκλήρυνσης, κατά την οποία η νόσος επιδεινώνεται σταδιακά μετά την εκδήλωσή της.

Ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου. Έτσι, η επιβαρυμένη ψυχολογία του ασθενούς έχει συνδεθεί με περιστατικά εξάρσεων, ενώ συχνά οι ασθενείς, πέραν της παθολογικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται, αντιμετωπίζουν και συμπτώματα κατάθλιψης και κοινωνικής περιθωριοποίησης.

Διάγνωση και αντιμετώπιση

Η κύρια απεικονιστική μέθοδος για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι η μαγνητική τομογραφία, ενώ, παρόλο που οριστική θεραπεία δεν υπάρχει,  η αντιμετώπισή της με φαρμακευτικά σκευάσματα που δρουν στο ανοσολογικό σύστημα και έχουν ως στόχο να το τροποποιήσουν ή να το καταστείλουν, είναι αποτελεσματική. Στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι η ελάττωση της συχνότητας των υποτροπών της νόσου, η αντιμετώπιση τους καθώς και η διατήρηση της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ασθενούς.

Καταλυτικό ρόλο επίσης στη ζωή των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση είναι τα προγράμματα αποκατάστασης που εστιάζονται στα λειτουργικά ελλείμματα του κάθε ασθενούς και τον βαθμό της ανεξαρτησίας που μπορεί να πετύχει. Μέσα από τη συνεργασία του ιατρού της ιατρικής φυσικής αποκατάστασης με τον νευρολόγο, τον θεράποντα ιατρό του ασθενούς, αλλά και με λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, φυσικοθεραπευτές, υδροθεραπευτές και ψυχολόγους, μπορεί να καταρτισθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης με σκοπό την επίτευξη της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ασθενούς σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινής του ζωής. Σε αυτή την αποκατάσταση η ψυχολογική υποστήριξη είναι τεράστιας σημασίας, αφού ο ασθενής νιώθει πως χάνει ένα κομμάτι της ζωής του και παλεύει να το ξαναβρεί, κόντρα στις δυσκολίες και τις κοινωνικές και ψυχολογικές πιέσεις.

Οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της εξατομικευμένης αντιμετώπισης, χωρίς να αποκλείονται από το κοινωνικό σύνολο και βέβαια χωρίς να φέρουν το βαρύ στίγμα της αναπηρίας. Μάλιστα, διεθνώς η έρευνα για τη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης εντατικοποιείται και εξελίσσεται, με δεκάδες πειραματικές θεραπευτικές μεθόδους να έχουν αναπτυχθεί, βάζοντας τα θεμέλια για τη μελλοντική θεραπεία.

Η Παγκόσμια Ημέρα Πολλαπλής Σκλήρυνσης (Σκλήρυνσης κατά Πλάκας) , είναι μια ευκαιρία ευαισθητοποίησης του κοινού, αλλά και των κρατικών φορέων για τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες από τη νόσο και οι οικογένειές τους. Παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης της πάθησης αυτής και τη σημασία της στην αντιμετώπισή της, ώστε ο ασθενής να καταφέρει να ζήσει μια ζωή λειτουργική και ανεξάρτητη.