Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή

O σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα νοσήματα παγκοσμίως, με σοβαρές επιπλοκές, οι οποίες μπορούν να μειώσουν όχι μόνο το προσδόκιμο αλλά και την ποιότητα ζωής. Υπάρχουν διάφοροι τύποι διαβήτη και σε όλους η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο.

Ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο σε συνδυασμό με φυσική δραστηριότητα μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, εντός του εύρους τιμών που έχετε θέσει σαν στόχο με τον υπεύθυνο για εσάς γιατρό και διαιτολόγο. Η διαχείριση της γλυκόζης στο αίμα επιτυγχάνεται με την εξισορρόπηση των θερμίδων που καταναλώνετε από το φαγητό ή το ποτό, με τη σωματική δραστηριότητα και τη φαρμακευτική αγωγή, εάν λαμβάνετε κάποια για το διαβήτη.

Οι μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει ένα ιδανικό ποσοστό θερμίδων από υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη για όλα τα άτομα που έχουν διαγνωστεί ή που διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη. Επομένως, η κατανομή των μακροθρεπτικών συστατικών πρέπει να βασίζεται σε εξατομικευμένη αξιολόγηση των διατροφικών συνηθειών, των προτιμήσεων και των μεταβολικών στόχων.

Σακχαρώδης διαβήτης, διατροφικές συμβουλές

Μια παρανόηση που συχνά συμβαίνει όταν κάποιος διαγνωστεί με διαβήτη είναι ότι θα πρέπει στερηθεί δια παντός τα τρόφιμα που του αρέσουν και συνήθιζε να καταναλώνει. Αυτό όμως δεν ισχύει, μπορείτε να καταναλώνετε τα αγαπημένα σας τρόφιμα, αλλά ίσως χρειαστεί να τρώτε μικρότερες μερίδες ή να τα απολαμβάνετε λιγότερο συχνά.

Οι στόχοι της διατροφικής θεραπείας για το άτομο με διαβήτη έχουν εξελιχθεί και έχουν γίνει πιο ευέλικτοι και επικεντρωμένοι στον ασθενή. Οι στόχοι του American Diabetes Association (ADA) 2018 περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Επίτευξη και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Εξατομικευμένους στόχους γλυκαιμίας, αρτηριακής πίεσης και λιπιδίων
• Καθυστέρηση ή πρόληψη επιπλοκών του διαβήτη

Το άτομο με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να εφοδιαστεί από ειδικευμένο διαιτολόγο στα πρακτικά εργαλεία, για τον καθημερινό προγραμματισμό γευμάτων αντί να επικεντρώνεται στην πρόσληψη μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών ή μεμονωμένων τροφίμων.

Συνεργαστείτε με τον γιατρό και τον διαιτολόγο σας για να ορίσετε τα ποσά των μακρο-θρεπτικών συστατικών που μπορείτε και πρέπει να έχετε σε κάθε γεύμα ημερησίως.

Υδατάνθρακες

Κατά την πρόσληψη υδατανθράκων θα πρέπει να δίνεται έμφαση σε πηγές με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες όπως λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως καθώς και γαλακτοκομικά προϊόντα.

• Σε άτομα με διαβήτη που ακολουθούν ένα ευέλικτο πρόγραμμα ινσουλινο-θεραπείας, συνιστάται η εκπαίδευση τους σχετικά με τον υπολογισμό των υδατανθράκων και πώς επηρεάζει σε ορισμένες περιπτώσεις η περιεκτικότητα του γεύματος σε λιπαρά και πρωτεΐνες τον υπολογισμό της σωστής δόσης ινσουλίνης.
• Σε άτομα τα οποία η ημερήσια δόση ινσουλίνης είναι σταθερή ή λαμβάνουν χάπι ή δεν λαμβάνουν κάποια φαρμακευτική αγωγή, συνιστάται ένα πρότυπο διαιτολόγιο πρόσληψης υδατανθράκων σε σχέση με το χρόνο και την ποσότητα πρόσληψης για τη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου και τη μείωση του κινδύνου υπογλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμίας.

Καταναλώστε περισσότερα μη αμυλούχα λαχανικά όπως μαρούλι, αγγούρι, μπρόκολο και κουνουπίδι, ντομάτες, μελιτζάνες, κολοκυθάκια, πιπεριές και φασολάκια που έχουν πολλές φυτικές ίνες και πολύ λίγους υδατάνθρακες, γεγονός που οδηγεί σε μικρότερο αντίκτυπο στο σάκχαρο στο αίμα σας.

Καταναλώστε με μεγαλύτερη προσοχή στην ποσότητα φρούτα φρέσκα ή αποξηραμένα. Καστανό ρύζι, ψωμί ολικής αλέσεως, ζυμαρικά ολικής αλέσεως και πλιγούρι, αμυλώδη λαχανικά όπως καλαμπόκι, αρακά, γλυκοπατάτες και κολοκύθα. Όσπρια όπως φασόλια, φακές, ρεβίθια.

Προσπαθήστε να καταναλώσετε λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα με προσθήκη ζάχαρης όπως αναψυκτικά, τσάι με προσθήκη ζάχαρης και χυμούς φρούτων. Λευκό ψωμί, λευκό ρύζι και δημητριακά με προσθήκη ζάχαρης. Γλυκά και σνακ όπως κέικ, μπισκότα, καραμέλες.

Πρωτεΐνες

Η πρωτεΐνη πρέπει να αποτελεί συμπλήρωμα σε ένα γεύμα και όχι ολόκληρο το γεύμα.

• Συμπεριλάβετε μια πηγή άπαχης πρωτεΐνης σε κάθε γεύμα. Καλές πηγές άπαχης ζωικής πρωτεΐνης είναι τα πουλερικά χωρίς το δέρμα, το άπαχο βόειο κρέας, τα ψάρια ή τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με μειωμένα λιπαρά.
• Προσθέστε πηγές φυτικών πρωτεϊνών όπως, όσπρια, ξηρούς καρπούς και αλείμματα αυτών.

Λίπη

Εκτός από την ποσότητα του λίπους πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η ποιότητα του. Η κατανάλωση υπερβολικού λίπους μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους το οποίο μπορεί να επηρεάσει τον έλεγχο του διαβήτη και γενικά την υγεία.Περιορίστε την πρόσληψη κορεσμένων και trans λιπαρών μειώνοντας τις επεξεργασμένες τροφές, το κόκκινο κρέας και το φαγητό απ’ έξω. Δοκιμάστε να αντικαταστήσετε το κόκκινο κρέας με φασόλια, ξηρούς καρπούς, και ψάρια όποτε είναι δυνατόν.

• Καταναλώστε μία ή περισσότερες μερίδες λιπαρών ω-3 καθημερινά, όπως λιπαρά ψάρια, καρύδια και αλεσμένο λιναρόσπορο.
• Χρησιμοποιήστε αποβουτυρωμένο ή ημι-αποβουτυρωμένο γάλα και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
• Επιλέξτε άπαχα κομμάτια κρέατος και αφαιρέστε τυχόν ορατό λίπος. Αφαιρέστε το δέρμα από τα πουλερικά.
• Περιορίστε τα κορεσμένα λιπαρά, όπως βούτυρο, λάδι καρύδας και αντικαταστήστε τα με μικρές ποσότητες ελαιόλαδου.
• Αποφύγετε το τηγάνισμα.
• Ελέγξτε τις ετικέτες τροφίμων.

Χάιδω Γεωργιάδου, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, M.Sc. με ειδίκευση στην Κλινική Διατροφή

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Alison B. Evert, Michelle Dennison, et al .Nutrition Therapy for Adults WithDiabetes or Prediabetes: A Consensus Report Diabetes Diabetes Care. 2019 May; 42(5): 731–754
2) Alison Gray and Rebecca J Threlkeld . Nutritional Recommendations for Individuals with Diabetes Feingold KR, Anawalt B, Boyce A, et αϊ., South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc .; 2000-.
3) Diabetes Care 2018;41(Suppl. 1):S1 Standards of Medical Care in Diabetes 2018
4) https://www.cdc.gov/diabetes/managing/eat-well/meal-plan-method.html Accessed 8/11/2020
5) https://www.diabetes.org/nutrition/understanding-carbs Accessed 6/11/2020
6) https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/diet-eating-physical-activity Accessed 8/11/2020