Πολύ συχνά ασθενείς μετά από εγκεφαλικά επεισόδια ή κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εκφυλιστικές ή νευρολογικές βλάβες παρουσιάζουν αφασικές διαταραχές, δηλαδή προβλήματα στην κατανόηση ή εκπομπή του λόγου, δυσαρθρία (δυσκολίες άρθρωσης/δυσπροσωδία), αλλά και προβλήματα κατάποσης (δυσφαγία/δυσκαταποσία). Σε αυτά τα πεδία η λογοθεραπεία αναλαμβάνει δράση.
Η αποκατάσταση ενός ατόμου που έχει περάσει έναν τραυματισμό, μια νευρολογική βλάβη ή μια ασθένεια που επηρεάζει τη λειτουργικότητά του έχει διεπιστημονικό χαρακτήρα, απαιτώντας τη συνεργασία διαφορετικών πεδίων για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Στο πλαίσιο αυτό, λογοθεραπεία και αποκατάσταση είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Έτσι, στη διεπιστημονική ομάδα που αντιμετωπίζει κάθε περιστατικό ο λογοθεραπευτής διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, καθώς συμβάλλει τα μέγιστα στην αποκατάσταση της επικοινωνίας του ατόμου, αλλά και της ικανότητας κατάποσης, που μπορεί να έχουν διαταραχθεί.
Πολύ συχνά ασθενείς μετά από εγκεφαλικά επεισόδια ή κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εκφυλιστικές ή νευρολογικές βλάβες παρουσιάζουν αφασικές διαταραχές, δηλαδή προβλήματα στην κατανόηση ή εκπομπή του λόγου, δυσαρθρία (δυσκολίες άρθρωσης/δυσπροσωδία), αλλά και προβλήματα κατάποσης (δυσφαγία/δυσκαταποσία). Σε αυτά τα πεδία η λογοθεραπεία αναλαμβάνει δράση.
Η αποστολή της λογοθεραπείας
Οι διαταραχές λόγου, φωνής, ομιλίας και μάσησης-κατάποσης τίθενται στο επίκεντρο του προγράμματος λογοθεραπείας το οποίο συνδιαμορφώνεται από τον υπεύθυνο φυσίατρο και τον αρμόδιο λογοθεραπευτή και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αποκατάστασης σε περιπτώσεις εγκεφαλικών επεισοδίων, κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων και παθήσεων νευρολογικής φύσης.
Αποστολή του λογοθεραπευτή είναι η αξιολόγηση, η διάγνωση και η θεραπεία των διαταραχών του λόγου, της φωνής και της ομιλίας, αλλά και των προβλημάτων του μηχανισμού κατάποσης.
Ειδικότερα, ο λογοθεραπευτής ελέγχει τη βλάβη και την έκτασή της, διαπιστώνει μέχρι πού φτάνει η λειτουργικότητα του ατόμου και ποιες από τις δομές του στοματικού μηχανισμού έχουν επηρεαστεί, αλλά και σε τι βαθμό μπορεί να είναι ανεξάρτητος. Στη συνέχεια και σε συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας αποκατάστασης καταλήγει στο σχεδιασμό κατάλληλου θεραπευτικού προγράμματος που θα εφαρμοστεί και στις συγκεκριμένες ασκήσεις.
Οι τεχνικές λογοθεραπείας στην αποκατάσταση
Ένα άτομο που έχει υποστεί -για παράδειγμα- ένα εγκεφαλικό επεισόδιο και βρίσκεται στη διαδικασία της αποκατάστασης μπορεί να αντιμετωπίζει ελλείμματα λειτουργικής επικοινωνίας, όπως αδυναμία να εκφράσει τις ανάγκες του με επαρκή τρόπο ή να συνδέσει αυτό που θέλει να πει με τις κατάλληλες λέξεις. Οι δυσκολίες αυτές ποικίλουν ως προς το βαθμό σοβαρότητας καθώς κάποια άτομα μπορούν να επικοινωνούν σε βασικό επίπεδο ενώ κάποια άλλα χάνουν εντελώς αυτή την ικανότητα.
Την ίδια στιγμή μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα κατάποσης, όπως αδυναμία ασφαλούς διαχείρισης της τροφής ή των υγρών που αν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα οδηγούν σε λοίμωξη αναπνευστικού- εισρόφηση , που λαμβάνει με κίνδυνο ακόμα και για την ίδια του τη ζωή.
Στο πλαίσιο της λογοθεραπείας εφαρμόζονται τόσο τεχνικές βελτίωσης των επικοινωνιακών μέσων του πάσχοντα (λόγου και ομιλίας) όσο και τεχνικές επανεκπαίδευσης του μηχανισμού κατάποσης. Στο πλαίσιο των τεχνικών βελτίωσης των επικοινωνιακών μέσων χρησιμοποιούνται δραστηριότητες γλωσσικής παρέμβασης , θεραπεία άρθρωσης ή χρήση εναλλακτικού προγράμματος και πολλές άλλες τεχνικές ανάλογα με τη διαταραχή στο λόγο ή στην ομιλία που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε , ενώ στην περίπτωση της ομιλίας εκτελούνται ασκήσεις ενδυνάμωσης και αύξησης της κινητικότητας των δομών του στοματικού μηχανισμού. Όσο για τις τεχνικές επανεκπαίδευσης του μηχανισμού κατάποσης, εκτελούνται ασκήσεις νευρομυϊκής λειτουργίας, παρέχονται αισθητηριακά ερεθίσματα (θερμοκρασία, γευστικά και απτικά ερεθίσματα), ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθούν οι τεχνικές της νευρομυϊκής ηλεκτροδιέγερσης(NMES)και της νευρομυϊκής περίδεσης(taping).
Στο Κέντρο Euromedica-Αρωγή η ομάδα Λογοθεραπευτών υψηλής εξειδίκευσης εξετάζει τον ασθενή και εφόσον παρίσταται ανάγκη προτείνει θεραπευτικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμα Λογοθεραπείας, το οποίο καθορίζεται από τον φυσίατρο σε συνεργασία με τον υπεύθυνο λογοθεραπευτή, αναπροσαρμόζεται μετά από τακτικούς ελέγχους και επαναξιολόγηση της κατάστασης.
Η λογοθεραπεία αποτελεί ζωτικό κομμάτι της αποκατάστασης, γι’ αυτό και ο ρόλος του λογοθεραπευτή στη διαδικασία ανάκτησης της λειτουργικότητας του ασθενούς και της επιστροφής του στις προηγούμενες συνήθειές του είναι καταλυτικός.
Γράφει η Γεωργία Μπούσιου, Λογοθεραπεύτρια,ΝDT/NMES